สารปรอท สารต้องห้ามที่ควรระวัง! มีอันตรายอย่างไร?

เราทุกคนล้วนเคยผ่านการสัมผัสกับสารเคมีมาทั้งนั้น แน่นอนว่าไม่มีใครไม่รู้จักกับ สารปรอท จัดได้ว่าเป็นสารเคมีประเภทหนึ่งที่มีความสำคัญของระบบอุตสาหกรรม เพราะปรอทหรือสารประกอบของปรอทเหล่านี้เป็นสิ่งที่จำเป็นอย่างมากในการใช้กับอุตสาหกรรมประเภทต่าง ๆ เช่น อุตสาหกรรมการทำหมวกสักหลาด, ใช้ในการทำอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องกับเครื่องมือทางวิทยาศาสตร์ เช่น เทอร์โมมิเตอร์, บารอมิเตอร์ ใช้ในการทำวัตถุระเบิด และอื่น ๆ แต่ก็มีพิษที่ร้ายแรงไม่ต่างกันเลย จึงจำเป็นต้องเรียนรู้อันตรายต่าง ๆ จากสารปรอทให้ดีด้วยว่ามีความน่ากลัวอย่างไรบ้าง?

❝ ซึ่งในปัจจุบันก็ได้นำสารปรอทนี้มาเป็นส่วนผสมในเครื่องสำอางเร่งขาว ครีมหน้าขาวต่าง ๆ มากมาย ❞

ในบทความนี้ SGE CHEM จะพาไปทำความเข้าใจเกี่ยวกับสารปรอทให้มากขึ้นกัน . . . ?

ปรอท (Mercury) คืออะไร?

เป็นโลหะหนักชนิดหนึ่งอยู่ในกลุ่มธาตุแทรนซิซัน สัญลักษณ์ของธาตุคือ Hg มีมวลอะตอม 200.589 กรัมต่อโมล จุดหลอมเหลว -38.83°C จุดเดือด 356.73°C ความหนาแน่น 13.53 กรัมต่อลูกบาศก์เซนติเมตร ซึ่งเป็นค่าที่สูงมากเมื่อเทียบกับน้ำที่มีความหนาแน่นเท่ากับ 1 กรัมต่อลูกบาศก์เซนติเมตรและด้วยความหนาแน่นที่มากสามารถทำให้ตะกั่วและเหล็กลอยอยู่ได้เมื่อใส่ลงไปในปรอท ลักษณะทางกายภาพเป็นของเหลวสีเงินและสามารถระเหยกลายเป็นไอได้ที่อุณหภูมิปกติ

สารปรอทถูกนำมาใช้ประโยชน์ในการผลิตทางอุตสาหกรรมต่าง ๆ มากมายมาเป็นเวลานาน แต่ปรอทก็มีโทษเช่นกัน ปรอทบางรูปแบบ สามารถปนเปื้อนในสิ่งแวดล้อม เมื่อสิ่งมีชีวิต รวมทั้งมนุษย์ ได้รับสารปรอทเข้าสู่ร่างกาย สามารถทำให้เกิดพิษจากปรอท นำมาซึ่งผลกระทบต่อระบบต่าง ๆ ของร่างกาย

ปรอท เป็นโลหะที่เป็นพิษ ซึ่งอยู่ในรูปของเหลว มนุษย์นําปรอทไปใช้ผสมหรือเจือโลหะต่าง ๆ เช่น ทองคํา เงิน และทองแดง ที่เรียกว่า “อะมัลกัม (Amalgam)” วัสดุที่นําไปใช้ในการอุดตัน ใช้เป็นเครื่องมือวิทยาศาสตร์และเป็นองค์ประกอบของยาปราบศัตรูพืช และสัตว์

อันตรายจากสารปรอท เป็นแบบไหนบ้างนะ?

อันตรายจากสารปรอทนั้น สามารถพบได้ 2 ประเภท อันได้แก่ ประเภทแบบเฉียบพลัน และ แบบเรื้อรัง ดังนี้

อันตรายชนิดเฉียบพลัน
ส่วนมากอันตรายที่เกิดจากปรอทชนิดที่เฉียบพลัน ถ้าหากอยู่ในวงการของอุตสาหกรรม พนักงานที่จำเป็นจะต้องสัมผัสกับปรอทโดยตรงอาจจะไม่เกิดเหตุการณ์ความอันตรายชนิดเฉียบพลันในทันที เว้นแต่เกิดการสูดดมเข้าไปในปริมาณที่มากทันทีทันใด จะเกิดอาการปวดศีรษะ ไอ หลังจากนั้นอีกสักพักจะเริ่มมีอาการเป็นไข้ หายใจไม่สะดวก ปากเปื่อยและเป็นแผลอักเสบ บางรายที่เป็นในขั้นรุนแรงเฉียบพลันอาจมีอาการปอดบวมและหลอดลมอักเสบเฉียบพลันด้วย หรือบางคนเมื่อเกิดอันตรายชนิดเฉียบพลันก็อาจจะท้องเสียขึ้นตามมาด้วย

อันตรายชนิดเรื้อรัง
ถ้าเป็นอันตรายชนิดเรื้อรังนั้นสารปรอทจะสร้างความน่ากลัวได้มากกว่า โดยพิษเหล่านั้นจะเข้าไปสะสมอยู่ในร่างกายเป็นเวลานาน จึงค่อย ๆ แสดงอาการออกมาให้เห็น ดังนี้

1. อาการของระบบทางเดินอาหาร น้ำลายมักจะไหลมากกว่าปกติ ปวดบริเวณเหงือกและฟัน เลือกออกได้ง่าย ลำไส้ใหญ่เกิดอาการอักเสบ ปวดท้องบ่อย
2. อาการทางระบบกล้ามเนื้อ จะเกิดอาการสั่นและกระตุกของกล้ามเนื้อเป็นประจำบริเวณเปลือกตา, ลิ้น, ริมฝีปาก หรือนิ้วมือมาแบบเป็นช่วง ๆ
3. อาการทางระบบประสาท จะเป็นคนขี้โมโห อารมณ์เปลี่ยนแปลงง่าย เก็บอารมณ์ไม่ค่อยอยู่ หรือความจำเสื่อม
4. อาการทางผิวหนัง เกิดอาการอักเสบ บวมแดงในบริเวณที่สัมผัสเป็นเวลานาน

อันตรายของสารปรอท เข้าสู่ร่างกายได้ทางไหนบ้าง?

1. เข้าทางผิวหนัง ส่วนมากจะพบกับคนที่ต้องทำงานในพื้นที่ที่มีสารปรอท โดยปรอทเหล่านี้จะระเหยอยู่ในชั้นบรรยากาศหรือฝุ่นละออง รวมไปถึงในเครื่องสำอางที่เอาไว้ใช้ทางภายนอกด้วย
2. เข้าทางปาก การรับประทานอาหารหรือดื่มน้ำบางชนิดที่มีส่วนผสมของสารปรอท
3. เข้าทางการหายใจ คือการที่สูดดมสารปรอทเข้าไปโดยตรง ส่วนมากแล้วเมื่อสูดดมเข้าไปก็จะตกค้างอยู่บริเวณจมูก

▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾

ผลข้างเคียงจากการใช้ครีมที่มีสารปรอท

• อาจก่อให้เกิดอาการแพ้เกิดได้ทั้งในระยะสั้นและระยะยาว
• ผิวหนังเกิดอาการคันระคายเคืองหรือเกิดการไหม้ ผิวจะบาง แดง แพ้
• ทำให้ผิวคล้ำลงกว่าเดิม จนผิวหน้ากลายเป็นสีปรอทหรือสีดำอมเทา
• หากใช้ต่อเนื่องเป็นเวลานาน อาจเกิดการสะสมของสารปรอทอยู่ใต้ผิวมีโอกาสที่จะซึมเข้าสู่กระแสเลือด ทำลายระบบประสาทส่วนกลาง ทำให้เสียความควบคุม เสียการรับรู้ เช่นการมองเห็น และการได้ยิน
• ในกรณีที่มารดาที่ตั้งครรภ์และได้รับสารปรอท ปรอทจะดูดซึมเข้าสู่ร่างกาย และไปสู่ทารก ทำให้สมองพิการและปัญญาอ่อน

? จากการสุ่มตัวอย่างผลิตภัณฑ์ครีมหน้าขาว-หน้าใส เพื่อตรวจสอบคุณภาพจากหลายหน่วยงานพบว่า จำนวนถึงร้อยละ 20 ของผลิตภัณฑ์เหล่านี้ที่มีสารปรอทในปริมาณสูงปนอยู่ในระดับหลายพันถึงหลายหมื่นส่วนในล้านส่วน ปรอทถูกกำหนดเป็นสารห้ามใช้ ตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่องกำหนดวัตถุที่ห้ามใช้เป็นส่วนผสมในการผลิตเครื่องสำอาง ลำดับที่ 221 ตามที่ปรากฏในราชกิจจานุเบกษา เล่ม125 ตอนพิเศษ 80ง ลงวันที่ 12 พฤษภาคม 2551 โดยกำหนดชื่อสารห้ามใช้ คือ “ปรอท และสารประกอบของปรอท”

กลไกการออกฤทธิ์ให้ผิวหน้าขาว
สารปรอทที่ใช้อยู่ในรูปของไดวาเลนซ์แคทไอออน (mercuric (II) ion, Hg2+) จะยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ไทโรซิเนส (Tyrosinase) ทำให้มีการสร้างเม็ดสีเมลานิน (Melanin) ลดลง จึงช่วยให้สีผิวขาวขึ้น นอกจากนี้ปรอทยังมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรีย ชนิด staphylococcus จึงป้องกันสิวได้ด้วย

ประโยชน์ของสารปรอทก็มีนะ!

นอกจากโทษที่ได้กล่าวเบื้องต้นแล้วสารปรอทยังมีข้อดีเหมือนกัน เช่น ในสีทาบ้านนั้นก็มีส่วนผสมของสารปรอทเหมือนกัน เพื่อให้สีมีความคงทนและมีอายุการใช้งานที่นาน และอีกหนึ่งคุณสมบัติคือ สามารรถสะท้อนแสงได้ ทำให้ทนต่อแสงแดดได้ดี หรือของใช้ทั่วไปในบ้านของเราก็มีส่วนประกอบที่มีส่วนประกอบของสารปรอท แต่ไม่เป็นอันตรายเพราะว่าสิ่งของเหล่านั้นไม่ได้มีการสัมผัสกับผิวหนังเราโดยตรง จึงไม่ส่งผลกระทบต่อผิวหนังของเรา เช่น หลอดไฟ ก็มีการเคลือบสารปรอทเพื่อให้เกิดความเงา และเพิ่มความสว่างไปในตัวอีกด้วย

❝ เมื่อรู้ถึงประโยชน์และโทษของสารปรอทกันแล้ว หวังว่าจะทำให้ใครหลาย ๆ คนตระหนักถึงการเลือกเครื่องสำอาง ครีมบำรุงผิวต่าง ๆ อย่างมากขึ้น ทั้งนี้ก็เพื่อความปลอดภัยของผิวเรานั่นเอง ❞

>>สามารถอ่านบทความต่าง ๆ จาก SGE CHEM ได้ตามนี้เลย<<